بهترین مجموعه اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 39

ساییدن دندان ها به یکدیگر به هنگام خشم یا در خواب

تپه ماهور-زمین ناهموار

 

چشم چرانی-هرزه نگاهی-به رن و دختر مردم نگاه کردن

دَمَر-دراز کشیده روی سینه و شکم
جاده صلف کن-کسی که موانع را از سر راه بر می دارد-آلت دست

دست شستن از چیزی-از چیزی دست کشیدن-از داشتن چیزی ناامید شدن

زردی کشیدن-تحمل کردن-سختی دیدن-انتظار کشیدن

ذات نداشتن-ذات کسی خراب بودن

زیپ دهن را کشیدن-حرف نزدن-دهان را بستن

دوره افتادن-گرداگرد شهر گشتن-به دیدار هر کسی رفتن

جگر را سرمه کردن-دل کسی را سوزاندن-بسیار غم دادن

پا خورشی-وسایل لازم برای پخت خورش

اتوکشیده-با سر و وضعی شسته‌ورفته و مرتب
باریک-دقیق-حساس

استخوان در گلو داشتن(رنج و سختی کشیدن)

چشم انتظار-منتظر-چشم به راه

آب شدن(شرمنده شدن، رفتن آبرو، به فروش رفتن کالا)

دردسر دادن-ایجاد مزاحمت کردن-با پر حرفی وقت کسی را گرفتن

خوش لباس-نگا. خوش پوش

از لجِ(از سر لجاجت، از روی خشم)

خبر داغ-خبر بسیار مهم

باریک شدن-دقت کردن-در بحر چیزی رفتن

دست زیر بال کسی کردن-کسی را یاری کردن

پِتِه-گرفتن زبان-لکنت

انگشت بر چشم نهادن(پذیرفتن، مسلم دانستن)

اردنگ-تیپا-لگدی با نوک پا

از شیر مرغ تا جان آمیزاد(از سیر تا پیاز)

از این رو به آن رو شدن(یکسره دگرگون شدن، به‌کلی تغییر کردن)

حرف در آوردن-شایعه ساختن-سخن دروغ شایع کردن
تفنگ ته پر ت-فنگی که با فشنگ شلیک می کند

دست-بار-دفعه-مرتبه-واحد وسایل گوناگون

از دل و دماغ افتادن(شور و نشاط خود را از دست دادن، بی‌حوصله شدن)
تق و لق-بی رونق-کاسد-بی مشتری

زر زرو-بچه ای که زیاد عر می زند

خوش رقصی کردن-چاپلوسی کردن-خود شیرینی کردن

جیبی-قابل گنجاندن در جیب-مربوط به جیب

به چپ چپ-فرمان نظامی برای گردش به چپ

اسیر خاک(مرده، تن‌پرور)

رج زدن-ردیف ایستادن-صف بستن-نوشتن مشق به ترتیب عمودی

آنکادر کردن(اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب)

تف انداختن-تف کردن-سخت اظهار نفرت کردن

دیپلمه-کسی که دیپلم دارد
دست را بند کردن-به کاری مشغول کردن

اوراق شدن-از هم پاشیدن-از کار افتادن

ریش تپه-پر ریش-دارای ریش انبوه

دمار از کسی درآوردن-کسی را سخت آزار دادن-کشتن

آلبالو گیلاس چیدن(نگاه کردن و ندیدن)

جوش زدن-عصبانی شدن-داد و فریاد بیجا زدن

از هفت دولت آزاد بودن(شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن)

کار شگفت‌انگیز کردن

اسب چوبین(تابوت)

جوان مرگ شدن-در جوانی مردن

خِرخِره-حلق-حلقوم

رک حرف زدن-بدون پروا و ملاحظه حرف زدن-صریح و روشن سخن گفتن

از ته دل(از سر صدق و صفا)

چاروادار-کسی که چهار پا را کرایه می دهد-آدم بی اصل و بی تربیت

خام عقلی-حماقت-دیوانگی

پَخ دار-چیزی که تیزی لبه های آن گرفته شده باشد

خونسرد-آرام-بی خیال

پَرسه زدن-همه جا را گشتن-ولگردی کردن

زهرمار خوردن-کوفت کردن-خوردن به تحقیر

از غورگی مویز شدن-مقدمات کاری را فرانگرفته ادعای استادی کردن

ذکر گفتن-پی در پی دعا خواندن

خداپسندانه-مورد پسند خدا

ترکه مرکه-زن لاغر و خوش اندام

در معامله را گذاشتن-در قال را گذاشتن

دور پرواز-پرواز کننده تا فاصله های بسیار

آب شیراز-شراب

دل کسی را آب کردن-به اوج تمنا رساندن-بسیار مشتاق کردن-بی تاب کردن

 
به آتش کسی سوختن-به مکافات خطای دیگری مجازات دیدن
از کسی کشیدن-از کسی رنج کشیدن

آب کردن(جنس نامرغوب را فروختن)

دو به هم زنی-دو به هم اندازی

پیر بی خواب-کسی که دیر یا کم بخوابد-کودک

دستبرد زدن-دزدیدن-غارت کردن

پسرخاله ی دسته دیزی-خویشاوندان نزدیک

در قوطی هیچ عطاری یافت نشدن-به کلی نایاب بودن

تنگ بودن وقت-دیر شدن

بغ کردن-چهره درهم کشیدن-ترشرو شدن

 

جای کسی را خالی کردن-در جایی از کسی یاد کردن و آرزو کردن که کاش می بود

 

خاکروبه ای-سپور-آشغالی

تاپاله چسباندن-بوسدن محکم و پی در پی

زینه-پله

چنگ مالی کردن-چیزی را زیاد دست مالی کردن

از چیزی گلی چیدن(از چیزی بهره بردن)

آب شدن قند توی دل-لذت بسیار بردن

چاییدن-سرما خوردن-زکام کردن

با کله-دانا-چیز فهم-خردمند

 
تنگ غروب-نزدیک غروب-آفتاب زردی

بد حرف-کسی که پیوسته حرف های زشت می زند

بغض کردن-متاثر و غمگین شدن و به خود فرو رفتن
بد قدم-نامبارک-بد شگون

چله خانه-محل ریاضت کشیدن

جز و وز-اظهار عجز و ناراحتی-شرح غم و اندوه-صدای سوختن چیزی

تنبل خان-تن پرور

از آن نمد کلاهی به کسی رسیدن-بهره بردن از چیزی-نصیب بردن

ده کوره-ده یا شهر کوچک عقب افتاده و بدون امکانات

دُوال پا-آدم سمج

برو برگرد-چون و چرا

دیوانه ی کسی بودن-عاشق بی قرار کسی بودن

رو به رو شدن-برخورد کردن-ملاقات کردن-مواجهه شدن

جاگرم کردن-در جایی ماندن

چتوَل-یک چهارم

بچگی کردن-بیخردانه
در پوست نگنجیدن از خوش حالی-از شادی سر از پا نشناختن-بسیار شاد بودن

 
دست بالا را گرفتن-حداکثر را فرض کردن

دله-ظرف حلبی

حرص زدن-زیاد خواستن-کم صبری کردن

پوزه ی کسی را به خاک مالیدن-کسی را شکست دادن
 

به حساب-مثلا-یعنی

آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن

تپق-گرفتگی زبان

آدم بی‌سر و پا-متضاد آدم درست‌وحسابی

پف کردن-ورم کردن-باد کردن-مغرور شدن

تو نخ کسی یا چیزی بودن یا رفتن-کسی یا چیزی را پاییدن و زیر نظر داشتن

 
آی زکی-در مقام ریشخند و تحقیر گفته می‌شود

دردر کردن-چو انداختن-شایع کردن

اشرفِ خر-حریصی که زیان کند-نه خود خورد و نه به دیگران خوراند

بله گرفتن-رضایت عروس را گرفتن

خارج رفتن-بیرون رفتن از خانه-رفتن به خارج از کشور

جای کلاه سر آوردن-آن قدر ضعیف کش بودن که که اگر از او کلاه کسی را بخواهند سر او را به درگاه برد

ازخداخواسته-آرزومند-مشتاق

پیله ی کسی به کسی گرفتن-کسی را اذیت کردن

دُز کردن-فروختن چیزی که پیش از آن فروخته شده بوده است

پلکیدن-در جایی رفت و آمد کردن-آهسته و آرام رفتن-ول گشتن

پای کسی به سنگ آمدن-از سر بی تجربگی و خامی شکست خوردن

حواله ی روی یخ-نگا. حواله ی سر خرمن

خانه یکی-صمیمی و یکدل
روانه کردن-فرستادن اعزام کردن-گسیل داشتن

 

حلال بودی-نگا. حلال به زنده ای

جا دکمه-سوراخی که دکمه ی لباس در آن جا می گیرد

از خجالت آب شدن-بسیار شرمنده شدن

چاره ساز-خداوند

 

چاپ خوردن-به چاپ رسیدن

خرفهم-فهماندن به ابله-شیر فهم

پاشنه ی کسی را کشیدن-با فریب کسی را به کاری برانگیختن

راه داشتن-چاره ای داشتن-داشتن ارتباط پنهانی-وجود داشتن راه مخفی با جایی

با سگ به جوال رفتن-دست و پنجه نرم کردن با مردم ناباب
جز و ولز-نگا. جز و وز
درزن-دوجین-دوازده تا از چیزی
زیختن آب پاک روی دست کسی-یکسره نومید کردن کسی

اَل اَمان(زینهار، پناه بر خدا)

رد پا-جای پا-اثر

دَمَغ-افسرده-ناراحت-خیت

د ِ-زود باش!

حیوانکی-کلمه ای در مقام تاسف خوردن به حال کسی

رشته فرنگی-ماکارونی

بی مخ-بی عقل-شجاع
پیچ-آن جا که را به سوی دیگری رود

از پارو بالا رفتن پول-ثروت بسیار داشتن

انگولک کردن(سر به سر گذاشتن، با انگشت به چیزی ور رفتن، انگشت رساندن)

 

تیپا کردن-با اردنگی بیرون کردن
اختر در پیراهن کردن-بی قرار کردن

افتادن تشت کسی از بام-رسوا شدن-باز شدن مشت کسی

ددم وای-وای پدرم-برای اظهار تاسف یا مزاح و شوخی گفته می شود

خدا خدا کردن-بسیار آرزومند چیزی یا کسی بودن و آن را از خدا خواستن-پناه به خدا بردن

اهل بیت-اهل خانه-خانواده

خیار شور-خیار سبز که مدتی در آب نمک بخوابانند

آب تاختن(پیشاب کردن)

خوش دست-خوش پنجه-خوش نواز-آن که در بازی شانس می آوزد

 

پلاسیدن-پژمرده شدن-از دست رفتن تازگی و شادابی

از آب روغن گرفتن(از هر اتفاقی بهره برداشتن)

خدمت کسی رسیدن-به حضور کسی رسیدن-کسی را تنبیه کردن

 

رو-وقاحت-دل و جرات-پوشش

تبریک گفتن-خجسته باد گفتن-دعای برکت کردن
جیره ی کسی را روی یخ نوشتن و جلو آفتاب گذاشتن-با کسی دشمنی کردن
خرجی-پول لازم برای گذران روز

راه حل آسپرینی-راه حل موقت و غیر اصولی
تخت خوابیدن-راحت و آسوده خوابیدن

تپل مپل-چاق و چله

دست و بال کسی تنگ بودن-تنگدست بودن-فقیر بودن
خدا-بسیار زیاد-فراوان
از ته ریش گذشتن(فریب دادن)

زرد گوش-بی رگ-ترسو

خوردن چیزی به چیزی-جور بودن چیزی با چیزی

پشت-نسل-فرزندان

جیز شدن-سوختن در زبان کودکان

دستی-پول نقدی که به عنوان وام کوتاه مدت از کسی می گیرند

خرناس کشیدن-نگا. خرناس کردن

ریخت-شکل و قیافه-سر و وضع

 
روغن گرفتن از آب-از هر اتفاق خوب یا بدی به سود خود بهره گرفتن
تریج-آن جاکه آستر درونی جامه با رویه ی آن به هم می پیوندد

آستین‌سرخود(هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است)

دَم کسی را دیدن-رشوه دادن-آجیل دادن

دود دادن-ضد عفونی کردن-گذاشتن گوشت و ماهی در معرض دود غلیظ برای فساد ناپذیر کردن آن

 

دعوا کردن-نزاع کردن-زد و خورد کردن

جیغ جیغو-اهل داد و فریاد-پر سر و صدا

پوست سگ به روی خود کشیدن-بی شرمی را به نهایت رساندن

پس گوش انداختن-مسامحه کردن-به تاخیر انداختن
زدُ وازد-زیر و رو کردن کالا و سوا کردن نوع به تر

حمامی-گرمابه دار

خبرکشی کردن-سخن چینی کردن

 

حرام شدن-بی فایده شدن-بی نتیجه شدن

دلبخواهی-دلبخواه

از جیب خوردن(در آمد نداشتن، از بس‌انداز خرج کردن)

خایه-بیضه-جرات

ری کردن-زیاد شدن و برکت کردن برنج و آرد و مانند آن ها پس از ریختن آب بر آن ها
تو زرد از آب درآمدن-بی ارزشی یا فساد چیزی آشکار شدن

چنگولک-سست و ضعیف

دارا-ثروتمند

چاک کردن-نگا. چاک دادن

چند پیرهن بیش تر از کسی پاره کردن-بیش تر از کسی تجربه داشتن

از پشه گوشت کبابی خواستن-خواهش یا انتظاری نابه‌جا و نشدنی داشتن

دلداری دادن-تسلی دادن

 

دختر سعدی-دختری که بیش تر در بیرون از خانه و کم تر در خانه است

از مخ معاف بودن-دیوانه بودن

به بخت خود پشت پا زدن-فرصت مناسبی را از دست دادن-از خوشبختی مسلمی چشم پوشیدن

 

بی کتاب-بی پیر-کار دشوار-بی دین-کافر

خرده خرجی-خرج های اندک

 

دست نشانده-زیر دست-مطیع-فرمان بردار

خفه کردن-آتشی را خاموش کردن-خاموش شدن موتور-با اصرار در کاری کسی را کسل کردن

دروغ دون-مطالب نادرست و سراسر دروغ

خواستگار-کسی که به پسندیدن و گُزیدن دختر یا زنی می فرستند

پر بودن خیک کسی-سیر بودن

تازه وارد-کسی که تازه وارد شده است

از کیسه خوردن(از جیب خوردن)
خدا روز بد نده-چشم بد دور-روز بد نبینید
تو کله ی کسی کردن-چیزی را به سختی به کسی آموختن

 
اُرُسی-کفش

تخته کردن-تعطیل کردن-بستن-از رونق و اعتبار انداختن

اردک‌پرانی-از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن

آدم مقوایی-بی‌اراده-کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند

راست کردن-بلند شدن آلت تناسلی مرد-ایستادگی و پافشاری کردن-پیچیدن به پر و پا

خبط کردن-اشتباه کردن-به خطا افتادن
حاتم بخشی-گشاده دستی-سخاوتمندی

حاجیت-بنده

به حال آوردن-به هوش آوردن-به کسی شور و حال دادن

جیره بندی-سهم بندی
دَرَنگ-صدای شکستن چیزی یا زدن سیلی

تق و پوق-سر و صدا-بگیر و ببند

دیگجوش-خوراکی مانند آش که در شب های جمعه و عید می پختند

جای دشمن-کنایه از نشیمنگاه-ماتحت

زیر در رو-گریزان-گریز پا-شانه خالی کن

تاتوله هوا کردن-به حیرت دچار کردن-به سکوت واداشتن

چاسان فاسان-آرایش-بزک
روی آب نشستن-سوار قایق یا کشتی شدن

آب و خاک(میهن، دیار)

چراغ خواب-چراغ کم نوری در اتاق خواب

ژاندارم-مامور انتظامی عضو ژاندارمری

خسارت دیدن-زیان دیدن

دوز و کلک-توطئه-مقدمات طرح کاری نامشروع

از تعجب شاخ در آوردن(بسیار شگفت زده شدن)

جای کلاه سر آوردن-آن قدر ضعیف کش بودن که که اگر از او کلاه کسی را بخواهند سر او را به درگاه برد

ای داد بیداد-کلامی است که به‌هنگام حسرت و افسوس می‌گویند

چه چه زدن-خواندن بلبل-سخت خوش آواز خواندن

با کرم الکاتبین بودن حساب کسی-گرفتار وضعی شدن که فقط خدا می تواند آدم را نجات بدهد

پا بر چین رفتن-آهسته و آرام با نوک پا رفتن
اگر و مگر کردن(شرط و بهانه آوردن)

آستین بر چشم گذاشتن(پنهان گریستن)

جَلد-چابک-چالاک-کبوتر دست آموز

پایان نامه-رساله ی پایان تحصیل

پالان کسی را لوخ کردن-به قصد فریب از کسی تعریف کردن

چشم باباقوری-نابینا-کور

چرخ زدن-گردش کردن-به عنوان تفریح یا تماشا حرکت کردن

زار زدن-سخت گریه کردن

اوضاع احوال(وضع و حال)
حقوق بگیر کس-ی که ماهانه دستمزد می گیرد

باد دادن-تلف کردن-در برابر باد قرار دادن

بی خودی-بی دلیل-بی جهت

درگاهی-آستانه

چمباتمه-حالت روی دو پا نشستن و زانوان را بغل کردن

چله دادن-برای مراسم چهلم مرگ کسی غذا دادن

جهود ی-هودی-مقتصد

انگشت خوردن-افسوس خوردن-پشیمان بودن

پر و پا قرص-دارای اعتقاد محکم-استوار

خوش مسلک-خوش روش-نیکو طریقت

آینه‌ی زانو-برآمدگی زانو

حق گرفتن-نگا. حق بردن

خودکار-دستگاهی که نیازی به مراقبت انسان ندارد

امروزه روز-این روزها-در این دوره و زمانه

با کله-دانا-چیز فهم-خردمند

رخصت خواستن-اجازه خواستن

خاله در هم-همیشه نگران-همیشه اخم کرده

آل آروادی-زن سخت بی‌حیا و بد‌رفتار

 
تو لاک خود رفتن-با کسی کاری نداشتن-توی عالم خود بودن

آتش به گور کسی باریدن-پس از مرگ دچار عذاب شدن

زیر جلد کسی رفتن-کسی را فریب دادن-اغفال کردن

دور علم کسی جمع شدن-دور کسی گردآمدن و از او پشتیبانی کردن

 
خبرنگاری-کار خبرنگار

خوب کردن-درمان کردن-شفا دادن

بی ریخت کردن-کتک زدن

دبیر-آموزگار دبیرستان-فرد صاحب مقام در یک حرب-وزارت خانه یا سفارت

اجباری بردن-کسی را به خدمت سربازی بردن

ازراه‌نرسیده-در همان لحظه‌ی رسیدن-به مجرد ورود

بند آمدن-متوقف شدن

خرید و فروش کردن-بازرگانی کردن-سوداگری کردن

دو پهلو حرف زدن-مبهم سخن گفتن

آب در چشم نداشتن-شرم و حیا نداشتن

اسباب زحمت-کسی یا چیزی که موجب دردسر و آزار شود

از این شاخ به آن شاخ پریدن-دائمن از موضوع منحرف شدن و به مطالب فرعی پرداختن

بار سرکه- ترش ابرو

برش-لیاقت-زرنگی-کاردانی

به هم زدن حال-موجب بالا آوردن شدن

بیخ گیس ماندن- بیخ ریش ماندن