کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری ایرانی قسمت 198

خفگی-حالت فشردگی گلو و تنگی نفس

به کسی رفتن-به کسی شباهت داشتن

پاورچین-آرام و بی صدا راه رفتن

زبان فهم-کسی که مطلب یا سخنی را خوب در می یابد
رقاص خانه-دشنام گونه ای برای برخی جاها-جاهای بی حساب و کتاب و شلوغ و پلوغ

 

چای نیک-قوری و کتری چای

چین و چوروک-چین و شکن

حق آب و گل داشتن-دارای امتیاز و اعتبار بودن

دل دل زدن-نفس نفس زدن-تپیدن شدید قلب

 

جیگر-نگا. جگر-خطابی میان دوستان صمیمی به معنی عزیزم-عزیز دلم

خلاص کردن-تمام کردن-کشتن

به دستبوس کسی رفتن-به خدمت کسی رفتن-شرفیاب شدن

بالای چیزی پول دادن-برای چیزی پول خرج کردن

ذلیل شدن-خوار و زبون شدن-بیچاره شدن

بده بستان-داد و ستد-معامله

دستکاری-دست بردن در چیزی

پول سیاه-سکه ای از نیکل و مس

پیش خر کردن-پیش از موعد خریدن

به دردسر افتادن-با مشکلی روبرو شدن-به مخمصه ای گرفتار شدن

آکِله-جذام-زن سلیطه

چاک دادن-شکافتن-پاره کردن

 

به هر تقدیر-در هر صورت-خلاصه

چیزی را به کسی زهرمار کردن-مانع از لذت بردن از چیزی شدن

 

 

جان کندن-رنج بسیار بردن-با سختی فراوان کاری را انجام دادن

دنیا پسند-آن چه که همه بپسندند

زیر و بالا گفتن-دشنام های زشت به کسی دادن

آب مروارید-تار شدن عدسی چشم

حضرت عباسی-راست و درست

آت و آشغال(وسایل کهنه و بی‌مصرف)

بد دهن-کسی که پیوسته فحش و ناسزا می گوید
خاطر نشان کردن-یادآوری کردن-تذکر دادن

چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند

برداشتن کلاه کسی-کسی را گول زدن-فریب دادن

ترید- تلیت
چارپایه-صندلی کوچک و بدون پشتی

زدن رای کسی-کسی را از تصمیمی منصرف کردن

پاشنه ی دهان را کشیدن-دشنام فراوان دادن

از بن ناخن(ذخیره، بندگی، اطاعت)

تعارف آب حمامی-تعارفی که خرج و مایه ای ندارد

به له له افتادن-از شدت تشنگی مانند سگ زبان خود را از دهان خارج ساختن

بابا-پدر-شخص-در خطاب به هر کسی : برو بابا

زحمت دادن به خود-خود را به زحمت انداختن

امان دادن-کسی را پناه دادن-از گناه کسی گذشتن

ترید- تلیت

دل ای دل کردن-آواز اندوهگین خواندن
آستین‌سرخود(هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است)
آب به ‌زیر کسی آمدن-سراسیمه شدن

زینه-پله

چشم دوختن-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن

چُس بی طهارت-آدم حقیری که پایش را از گلیمش بیرون می گذارد

جَلَب-حقه باز-موذی-تقلبی-زن نا به کار

دستشویی-توالت-مستراح
زالو انداختن-کرم زالو به تن بیمار انداختن تا خون فاسد را بمکد

پشت بندی کردن-به انتظار غذا چیز مختصری خوردن
بی فکر-لاابالی-بی قید
 

جانمی-کلمه ای که در مقام خوش آمد و تقدیر از کسی می گویند
اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)
خر چسونه-در مقام تحقیر به شخص خقیر و ناقابل می گویند-نام حشره ای است
خلاصه نویسی-کوتاه کردن مطلب

چار شاخ ماندن-بی حرکت ماندن به علت درد کمر یا از روی ترس یا تعجب

پاخان-پشت هم اندازی-سفسطه کردن

دندان شکن-قاطع-محکم

پوست از سر کسی کندن-کسی را سخت آزار و گوشمالی دادن-کشتن

خنگ-نادان-ابله-کودن

حسرت به دل-آن که دیری است آرزوی چیزی را دارد

اوت کردن(بیرون انداختن، بیرون کردن)

دخیل بستن-بستن پارچه ای به ضریح یا سقاخانه به نیت برآمدن حاجتی
چرک و خون-چرک آلوده به خون

زیر خاکی-آن چه که از زیر حاک بیرون آید
به مشروطه ی خود رسیدن-به هدف خود دست یافتن

این خط و این نشان(عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری، نگویی که نگفتم.)
آب اندام-زیبا تن و خوش‌رو

ریختن روی دایره-روی داریه ریختن

دکان و دستگاه به هم زدن-سر و سامان یافتن-قدرت و ثروت پیدا کردن

چشم بلبلی-دارای چشم گرد-نوعی لوبیا

درد دل-غم و اندوه درونی

از قلم انداختن-از یاد بردن-مورد بی‌توجهی قرار دادن

پای چوب ایستادن-منتظر آغاز فروش در میدان یا بازار ماندن
خرده بُرده-مشکل-اختلاف

آدم دیرجوش(کسی که به سختی با دیگران انس می‌گیرد)

رقاص خانه-دشنام گونه ای برای برخی جاها-جاهای بی حساب و کتاب و شلوغ و پلوغ

زر زر-صدای گوش خراش و یکنواخت-آواز گریه ی نامطبوع بچه

اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)

 

دو رویی-تزویر-عدم صمیمیت

برخورد-بهم خوردن-تصادف

 

خِفت-نوعی گره

آب-عزت و رونق-طراوت و تازگی-روح-شراب خالص

حرف مفت-سخن بی هوده و پوچ

دهن-واحد آواز خواندن

خوش سلیقه-خوش ذوق-نیکو طبع

بالا غیرتا-از راه جوانمردی و گذشت

توی هم لولیدن-با هم و کنار هم ایستادن و حرکت کردن

چول-بیابان

بامبه-توسری
پیش کنار-بیضه-خایه
زوال در آوردن-نعمتی را در نتیجه ی ناسپاسی و بی اعتنایی از دست دادن

اتصالی کردن(در یک مدار یا سیم‌های برق جریان ناخواسته روی دادن)

دارایی-ثروت-وزارت خانه ای که امور مالی کشور در آن رسیدگی و برنامه ریزی می شود

زندگی سگی-زندگی سخت و جان فرسا

خدا برکت بده-نگا. خدا برکت

خیس گذاشتن-در آب ریختن آرد برای تهیه ی خمیر

چکشی جواب دادن-محکم و قاطع پاسخ دادن-تند و برخورنده پاسخ دادن

حرف شنوی-سر به راهی-تبعیت-نصیحت پذیری
استخوان در گلو داشتن-رنج و سختی کشیدن

خوش ریخت-دارای هیکل برازنده

از رو بردن-خجالت دادن-مقاومت حریف را در هم شکستن

برای فاطی تنبان نشدن-بدرد نخوردن-قانع کننده نبودن-فایده نداشتن

ریش کسی سر بالا رفتن-به مرگ نزدیک بودن کسی

 

جشنواره-جشن فزهنگی-فستیوال

تو مشت کسی بودن-کاملا در اختیار کسی بودن

در رفتن پاتیل کسی-تاب نیاوردن-ناتوان شدن

تخم دو زرده-چیز بسیار عزیز و گرامی

 

پا گشا-نخستین دعوت خویشاوندان از عروس و داماد

زدُ وازد-زیر و رو کردن کالا و سوا کردن نوع به تر

ریز بار-باران ریز-ابری که باران ریز دارد

بگیر بگیر-بازداشت افراد بسیار-توقیف گروهی

 

جرینگ-صدای سکه های پول

اسپند روی آتش بودن(سخت نگران و دلواپس بودن، آرام و قرار نداشتن)

بچه پس انداختن-فرزند به دنیا آوردن

زاغ چشم-کسی که چشمان آبی رنگ دارد

دست کم-حداقل

چیز-آلت تناسلی

ارواح شکمت(ارواح بابات)

زده دار-دارای لکه یا خراش و آسیب

 

حرف تو حرف آوردن-سخن کسی را قطع کردن-مطلب دیگری را پیش کشیدن
بَر و بیابان-دشت و صحرا

 
تو نگو من بگو-مشاجره-بحث

خستگی در کردن-استراحت کردن

بامبه-توسری
خنجر زدن از پشت-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای درآوردن

پاپاسی-مبلغ ناچیز-پشیز

تامین آتیه-پیش بینی و اندوخته برای زندگی آینده

چاق شدن-بهبود یافتن-درمان شدن

زدگی-لک یا خرابی در میوه یا پارچه

دور چیزی را قلم گرفتن-چیزی را ترک کردن-کنار نهادن

از خر شیطان پایین آمدن(از لجاجت دست برداشتن، از تصمیم نادرستی منصرف شدن)

آینه‌ی کسی بودن(یکسره از کسی تقلید کردن)

خَرخَری کردن-حرکات ابلهانه از خود درآوردن-خل بازی درآوردن

چپو-غارت-تاراج

آمیزقلمدون(میرزا‌بنویس، کاتب)

خایه مالی کردن-چاپلوسی کردن-نگا. دستمال ابریشمی داشتن

پای کسی را از جایی بریدن-آمد و رفت کسی را از جایی قطع کردن
در رو-راه خروجی-مخرج-بیرون شد
به سر کشیدن-یکباره نوشیدن-بالا انداختن

توجیهی-برنامه های توضیحی

باجناغ-دو مرد که دو خواهر را به زنی گرفته باشند-همریش

خم شدن-دولا شدن

چِککی-فوری-به سرعت

برگ برنده-ورقی که با آن بتوان بازی را برد-وسیله ی اثر بخش

چِخ کردن-راندن سگ
 

چشم زهره رفتن-با خشم نگاه کردن

دهن کسی لق بودن-رازدار نبودن
خالی خالی-بدون چیز دیگری

بند آمدن-متوقف شدن

دست آویز-بهانه-مستمسک-عذر

پل کسی آن سر آب بودن-کار کسی بسیار خراب بودن

باد به آستین انداختن-فخر فروختن-خودخواهی کردن

از ریش برداشتن، روی سبیل گذاشتن-کار غیرمنطقی و بی‌نتیجه کردن

خیط شدن-نگا. خیت شدن

بز بگیر-کسی که همیشه به دنبال جنس ارزان یا معاملات پر سود است

دست به سر و روی چیزی کشیدن-چیزی را تعمیر و تمیز کردن

از صرافت چیزی افتادن(از انجام کاری منصرف شدن)

الم‌شنگه(هیاهو، آشوب، جنجال، داد و قال)

چپه-کجی به یک سمت

تاب-کجی چشم- طاقت و تحمل

اشک کسی دم مشکش بودن-سخت زود رنج بودن-زود به گریه افتادن

 

زبان چرب و نرم داشتن-گفتار خوشایند و فریبنده داشتن

آب باریکه(درآمد اندک اما مرتب)

چشمه آمدن-گوشه ای از مهارت خود را نشان دادن

آجیل دادن(رشوه دادن، حق و حساب دادن)

زیر سبیل کسی را چرب کردن-رشوه دادن به کسی

آب نکشیده-زشت-بد-نامفهوم

اطفال باغ-گل‌های تازه

پر زدن-به چیزی یا کسی اشتیاق فراوان داشتن

جِز-صدای تماس آب با آتش-صدای تف دادن چیزی در روغن

دالبُر-بریده چون دال-منحنی وار بریدن

بگو مگو-جر و بحث-مشاجره
چِرت-حرف بی معنی و نامربوط

افسار کسی را شل کردن-به کسی آزادی کمی دادن

جفت گیری کردن-جماع کردن حیوانات

بابت-مورد-زمینه-موضوع

تک پران-زن نانجیب
به پیر و پیغمبر قسم خوردن-سوگند بسیار یاد کردن

رنگ دادن و رنگ گرفتن-رنگ به رنگ شدن

درش را گذاشتن-سکوت کردن-خاموش شدن

دیمی حرف زدن-سخن گفتن بدون اندیشیدن-حرف بی هوده و مفت زدن
زیر زمین-اتاق یا بخشی از ساختمان که در پایین تر از سطح زمین قرار دارد

حاضر کردن-از بر کردن-روان کردن

 

جمع و جور-منظم و مرتب

حرف کشیدن از کسی-کسی را به سخن گفتن واداشتن
چرک و خون-چرک آلوده به خون

 
دق کُش-آن که از غصه و اندوه بسیار بمیرد

از پشت کوه آمدن(بی‌خبر از آداب و رسوم بودن، دهاتی بودن)
دست به چیزی شدن-بی درنگ آن چیز را برداشتن-آماده ی استفاده از آن چیز شدن
تقلا کردن-کوشش زیاد کرد-دست و پا زدن

خون دیدن زن-عادت ماهانه شدن زن

رنگ پریدگی-بی رنگ شدن چهره از ترس یا خشم یا بیماری-رنگ باختگی

این پهلو آن پهلو شدن-این دنده آن دنده شدن-غلتیدن از پهلویی به پهلوی دیگر

دختر خانم-خطابی احترام آمیز برای دختران

 
روی داریه ریختن-رسوا و بی آبرو کردن-برملا کردن-آشکار کردن

پیشی-گربه در زبان کودکان

چرک و خون-چرک آلوده به خون

انگشت زدن-انگشت در چیزی فرو بردن-امضاء کردن با اثر انگشت

خشخاشی-نان خشخاش زده

چشم و دل پاک-کسی که به دیده ی بد به ناموس دیگران نگاه نکند

تا خوردن-کج شدن-خم شدن-انحنا برداشتن

اختر- گذری-دیدار کوتاه-سرپایی

جای مهر گذاشتن-چیزی را به عمد در جایی گذاشتن تا به آن بهانه دوباره به آن جا آمدن

چش-چشم
چتر شدن-بر سر کسی خراب شدن-ناگهانی مهمان رسیدن

البرز-بلندقامت-دلیر

رقصاندن بز-هر دم بهانه گرفتن

بی قواره-بد شکل

توی دل قند آب کردن-لذت بسیار بردن-شادی زیاد حس کردن

 
زهره ی کسی را آب کردن-سخت ترساندن
پدر کشتگی-دشمنی شدید-کینه

به حرف کشیدن- به حرف آوردن کسی

خون به راه انداختن-آشوب و فتنه ی سخت به پا کردن

 
آدم دو قازی(شخص بی‌سروپای بی‌ارزش)
جواب سربالا-جواب منفی-جواب طفره آمیز
دروغ به هم بافتن-سر هم کردن-از خود درآوردن

خنگ-نادان-ابله-کودن
تک و دو-دوندگی-درماندگی

زر زر-صدای گوش خراش و یکنواخت-آواز گریه ی نامطبوع بچه

زانو انداختن شلوار-کش آمدن پارچه ی شلوار در قسمت زانو

دست اول-نو و تازه

 

الف کوفی-چیز کج-آلت تناسلی

تو کَت کسی نرفتن-زیر بار نرفتن-نپذیرفتن

دخترینه-دختر-مونث
از آب درآمدن-نتیجه دادن-تربیت شدن-روشن شدن حقیقت

 
دست کردن-دست فرو بردن

درز را آب دادن-از راه به در شدن

چفت و بست نداشتن دهن-راز نگهدار نبودن

پر افاده-متکبر-مغرور

از قدیم ندیم‌ها(از گذشته‌های دور)

دست پاچگی-شتاب زدگی-اضطراب

جُستن-چیز گمشده را یافتن

 
دمبکی-دمبک زن-بی ادب و نفهم

درس خود را از بر بودن-موقعیت و وضعیت را خوب دزیافتن-به کار خود وارد بودن-بیدار و هوشیار بودن

 

خندیدن تو روی کسی-به کسی که بسیار گستاخ است می گویند
انگشت به دهان نهادن-متحیر ماندن

آسمان (و) ریسمان به هم بافتن(حرف‌های بی‌ سروته و بی‌ربط زدن)

دُز کردن-فروختن چیزی که پیش از آن فروخته شده بوده است

راه داشتن-چاره ای داشتن-داشتن ارتباط پنهانی-وجود داشتن راه مخفی با جایی

جامغولک-حقه-حیله

رو شویی-ظرف یا دستگاهی که برای شستن دست و صورت نصب می کنند
پلک روی هم نگذاشتن-حتا لحظه ای نخوابیدن

آب(عزت و رونق، طراوت و تازگی، روح، شراب خالص)

داریه نم کن-کسی که پوست داریه را نم می زند تا نیکو بنوازد-چاپلوس
بو بردن-حدس زدن-از روی شواهد فهمیدن

 

تنابنده-انسان-آدم-ضعیف ترین بنده ی خدا

پیل پیلی خوردن-در راه رفتن به چپ و راست متمایل شدن

دستمال ابریشمی-چاپلوسی-تملق

خواهر خوانده-دوست صمیمی
زمین گذاشتن سر-مردن

پالان کسی کج بودن-پاکدامن نبودن-ناپارسا بودن

پس نشستن-عقب نشینی کردن

خارج از مرکز-مزایایی که به کارمندان خارج از پایتخت داده می شود

حق دادن-تایید کردن

ادب کردن(با تنبیه آموختن، آدم کردن)

دنده کشیدن-دنده ی اتوموبیل را پیاپی عوض کردن
آن‌کاره(اهل آن کار (کار بد))

 

زیر در رو-گریزان-گریز پا-شانه خالی کن
رودربایستی داشتن-ملاحظه کردن-پروا داشتن

پف کردن-ورم کردن-باد کردن-مغرور شدن

اشهد را گفتن(برای مرگ آماده شدن)

دَم دادن-دل دادن-جرات دادن-گستاخ کردن

آفتاب‌رو(جایی که آفتاب بر آن بتابد)

برادر زاده-فرزند برادر

 
از جا پریدن(یکه خوردن، عصبی شدن)
آب به چشم آمدن(طمع کردن)

خرج کردن-هزینه کردن-صرف کردن
از آن نمد کلاهی به کسی رسیدن-بهره بردن از چیزی-نصیب بردن

 

از ته ریش گذشتن(فریب دادن)

باب-مرسوم-معمول

زن و بچه دار-کسی که زن و فرزند دارد

چشم باباقوری-نابینا-کور
دستمال سفره-پارچه ای که کنار سفره می نهند تا با آن دست و لب را از غذا پاک کنند

به خون کسی تشنه بودن-کینه ی کسی را سخت در دل داشتن-با کسی سر جنگ داشتن

بریده بریده-منقطع-پاره پاره-گسسته

خوش دست و پنجه-نگا. خوش دست

چتری-به شکل نیم دایره-قوسی

 

تازه کار-کم تجربه-مبتدی-ناشی

دَلِگی-هیزی-چشم چرانی

خاطر جمع-مطمئن

ادا در آوردن-مسخرگی کردن-تظاهر کردن-تقلید کردن

خر آوردن و باقالی بار کردن-برای جتجال و دعوایی آماده شدن

دو به دست کسی دادن-به کسی فرصت انجام کاری دادن-به کسی بهانه دادن

خدمت کسی رسیدن-به حضور کسی رسیدن-کسی را تنبیه کردن

پیش قسط-پرداختِ پیش از آغاز قسط بندی
اگشت توی شیر زدن و مایه گرفتن برای کسی(برای کسی نقشه کشیدن، از کسی بد گفتن)

خاله وارسی-فضولی-تحقیق بی مورد

آفتاب چریدن(بی‌کار بودن، چیزی برای خوردن نداشتن)

تاکسی تلفنی-نوعی تاکسی که تلفنی درخواست می شود
به حول و ولا افتادن-دستپاچه و مضطرب شدن-به تلاش و تقلا افتادن

اُزبَک-بی‌ریخت-ژولیده-ازخودراضی

خورند-لایق-درخور-به اندازه ی-طرفیت

خشتک کسی را سر او کشیدن-نگا. خشتک کسی را پاره کردن

چاییدن-سرما خوردن-زکام کردن

 

آمدیم (و) . . .(فرض کنیم که)
از چشم کسی دیدن-کسی را مسئول چیزی دانستن
خصوصی-مقابل عمومی

تو مشت کسی بودن-کاملا در اختیار کسی بودن

جک و جانور-جانوران موذی مانند عقرب و رطیل و کرم و مانند آن ها

پنجه کش-نوعی نان برشته و نازک

دستکاری-دست بردن در چیزی

پا گرفتن-رشد کردن-استوار شدن-سر و سامان یافتن-رونق گرفتن

آدم شش‌درچهار(شخص کوچک اندام و ریزنقش)

پوست کندن-سخت تنبیه کردن
دُنگی-دانگی

چرب و نرم-غذای پر روغن و خوشمزه-سخن دلنشین-آدم متملق

چقال-مهمل بقال

بی خیال بودن-اهمیت ندادن-نگران نبودن

خِر کسی را گرفتن-نگا. خر کسی را چسبیدن